Palliatieve zorg in de verslavingszorg

Ontwikkeling van een richtlijn palliatieve zorg in de verslavingszorg

2020 - 2023

Waarom dit onderzoek?

Binnen de verslavingszorg is er een subgroep verslaafde patiënten bij wie het beloop van de verslaving zeer ongunstig is. Deze chronisch verslaafde patiënten hebben een hogere sterftekans dan gematigde drinkers (en zelfs in vergelijking tot mensen met psychische stoornissen) en leven gemiddeld 10 tot 15 jaar korter. Verslavingsbehandeling is vaak op alle mogelijke manieren ingezet, maar dit heeft niet geleid tot een gewenst herstelresultaat. Hierdoor lijkt een deel van de patiënten in een niet succesvol behandeltraject te blijven hangen. Dit leidt tot machteloosheid en demoralisatie en een neerwaartse vicieuze cirkel. Het is daarom belangrijk om een samenhangend beleid te ontwikkelen voor de groep bij wie het beloop van de verslaving ongunstig is. Binnen de somatische zorg is het gebruikelijk dat in een dergelijke situatie palliatieve zorg wordt aangeboden. Palliatieve zorg in de verslavingszorg is echter nog ongebruikelijk. Een palliatieve fase bij patiënten met verslavingsproblematiek wordt laat of helemaal niet herkend. De criteria voor palliatieve zorg zijn vaak onduidelijk, waardoor signalering lastig is. Daarnaast zijn de meningen verdeeld over het nut en noodzaak van palliatieve zorg binnen de verslavingszorg en welke betekenis hieraan te geven. Anderzijds zijn steeds meer instellingen actief bezig met dit thema. 

Wat doen we?

Het afgelopen jaar heeft NISPA geïnventariseerd hoe palliatieve verslavingszorg doorontwikkeld kan worden en wat er nodig is om dit te implementeren binnen de Nederlandse verslavingszorginstellingen. Met name is gekeken naar de huidige stand van zaken en de behoeftes die er binnen de verslavingszorginstellingen aanwezig zijn. Hiervoor zijn verschillende vertegenwoordigers uit de verslavingszorg bij elkaar gekomen, is literatuur bestudeerd, hebben VNN en Novadic-Kentron twee pilots uitgevoerd, en heeft een inventarisatie plaatsgevonden onder verslavingsartsen.

Wat hebben we gevonden?

We kunnen stellen dat de meeste professionals over (te) weinig kennis beschikken en er behoefte is aan aanvullende, specifieke scholing en een handreiking/richtlijn voor palliatieve verslavingszorg.  Op basis van de resultaten van de inventarisatie worden de volgende stappen aanbevolen:

• Schrijven van een richtlijn: veel informatie is hiervoor al verzameld. Een raamwerk voor de richtlijn ligt klaar. Deze wordt momenteel verder uitgewerkt.
• Uitwerken van een aparte module palliatieve zorg die toepasbaar is voor regionale verslavingszorginstellingen.
• Ontwikkelen van scholing
• Consultatiefunctie vanuit de verslavingszorg

Wie zijn betrokken?

Het project wordt door NISPA in samenwerking met Novadic-Kentron, Tactus, IrisZorg en VNN  uitgevoerd. Ook is er samenwerking met Koen Westen van het lectoraat Zorg rond het Levenseind. De volgende personen zitten in het projectteam:

• Chantal ter Huurne (Tactus)
• Saskia Buijs (Novadic-Kentron)
• Marjolein van Tongeren (IrisZorg)
• Boukje Dijkstra (NISPA)