Modernisering meetinstrumentarium verslavingszorg

Waarom dit onderzoek?

De verslavingszorg heeft een lange traditie in het gestandaardiseerd gebruik van instrumenten bij indicatiestelling, monitoring, evaluatie en onderzoek. Helaas heeft de verslavingszorg haar leidende positie op dit gebied verloren vanwege het ontbreken van een betrouwbaar en valide meetinstrument dat tevens goed aansluit bij de praktische behoeften vanuit het veld. Daarbij zorgt de invoering van het Zorgprestatiemodel voor nieuwe ontwikkelingen en uitdagingen op het gebied van het gebruik van gestandaardiseerde meetinstrumenten voor het in kaart brengen van de zorgbehoeften en zorgtoewijzing van patiënten binnen de verslavingszorg. Momenteel wordt daarvoor de HoNOS+ gebruikt, maar met slechts één item gerelateerd aan middelengebruik roept dit vragen op over de voorspellende waarde bij het bepalen van de zorgbehoeften en zorgtoewijzing voor patiënten in de verslavingszorg. Mede vanwege deze redenen heeft Verslavingskunde Nederland het MoVIN-project (Modernisering Verslavingszorg Instrumentarium Nederland) opgezet met als doel de ontwikkeling van een nieuw meetinstrument voor indicatiestelling, monitoring, evaluatie en onderzoek in de verslavingszorg. Het uitgangspunt hierbij is een landelijke samenwerking tussen cliëntvertegenwoordigers, professionals, wetenschappers en bestuurders.

Wat gaan we doen?

Het ontwikkelproces van het instrumentarium zal plaatsvinden in drie fases. In fase 1 wordt op basis van literatuur en historie een passende selectie gemaakt van de te hanteren instrumenten, aansluitend bij het programma van eisen zoals opgesteld door VKN. De wetenschappelijke adviesraad, bestaande uit experts op het gebied van meten in de verslavingszorg, zal de uitvoerende partij adviseren op inhoudelijk niveau. Daarnaast zal de gebruikersraad, bestaande uit een diverse vertegenwoordiging van personen met verschillende achtergronden en functies binnen de verslavingszorginstellingen, advies geven over de praktische toepasbaarheid van het instrumentarium. Op basis van deze adviezen zal een eerste prototype van het instrumentarium worden samengesteld. In fase 2 wordt er een pilot uitgevoerd met het instrumentarium binnen enkele verslavingszorginstellingen, met als doel de bruikbaarheid van het instrument te beoordelen. Na de pilot zal het prototype verder worden aangepast op basis van de verkregen pilotdata. In fase 3 zal a) het instrument breder worden geïmplementeerd, waarbij b) de psychometrische eigenschappen nader zullen worden onderzocht, op basis van data vergaard in de dagelijkse praktijk van de Nederlandse verslavingszorg.

Daarnaast wordt een promotieonderzoek uitgevoerd met verschillende deelstudies. De eerste studie richt zich op het vergelijken van de HoNOS+ clusters met de uitkomstscores van de diverse modules van de MATE. De tweede studie heeft als doel het in kaart brengen van de toegevoegde waarde van het gebruik van een gestandaardiseerd meetinstrument bij indicatiestelling op basis van het perspectief van professionals en patiënten binnen de verslavingszorg, gecombineerd met literatuurstudie. De derde studie zal zich richten op de evaluatie van het nieuwe meetinstrument voor indicatiestelling, monitoring, evaluatie en onderzoek in termen van psychometrische eigenschappen. De vierde studie betreft een beschrijvende studie gericht op de Nederlandse verslavingspopulatie waarbij relevante subgroepen met elkaar zullen worden vergeleken. Tot slot zal de vijfde studie zich richten op de relatie tussen de verschillende uitkomstdomeinen in de verslavingszorg gemeten met het nieuwe meetinstrument waarbij tevens wordt onderzocht hoe deze uitkomstdomeinen over tijd (gedurende de behandeling) ten opzichte van elkaar zullen veranderen.

Wat hebben we gevonden?

Dit project loopt nog, resultaten worden later bekend gemaakt.

Wie zijn betrokken?

Het MoVIN-project wordt mogelijk gemaakt door bijdragen van partijen aangesloten bij Verslavingskunde Nederland en wordt uitgevoerd door NISPA in samenwerking met PARC en AIAR. 

De volgende personen zitten in het projectteam:

• Lisanne Koers, MSc. (promovenda, Radboudumc)
• Prof. dr. Arnt Schellekens (wetenschappelijk directeur NISPA, hoogleraar verslaving en psychiatrie, Radboudumc)
• Dr. Boukje Dijkstra (directeur NISPA, senior onderzoeker, Novadic-Kentron)
• Prof. dr. Anneke Goudriaan (bijzonder hoogleraar werkingsmechanismen en behandeling verslaving en GZ-psycholoog, AIAR)
• Prof. dr. Vincent Hendriks (hoogleraar verslaving en psychiatrische comorbiditeit, hoofd wetenschappelijk onderzoek, PARC)
• Dr. Laura De Fuentes-Merillas (onderzoeker, CGT en psychotherapeut Novadic-Kentron)
• Dr. Jeannette van Manen (senior onderzoeker, Tactus)
• Dr. Femke Atsma (senior epidemioloog, methodoloog, Radboudumc)